ဗုဒြဘာသာ၀င္မ်ား သိထားသင့္သည့္အခ်က္မ်ား

ဗုဒြဘာသာ၀င္မ်ား သိထားသင့္သည့္အခ်က္မ်ား

ဘဒၵကမာၻတြင္ ပြင့္ေတာ္မူေသာ ဘုရား(၅)ဆူ
၁။ ကကုသန္ျမတ္စြာဘုရား
၂။ ေကာဏဂံုျမတ္စြာဘုရား
၃။ ကႆပျမတ္စြာဘုရား
၄။ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား
၅။ အရိေမေတၱယ်ျမတ္စြာဘုရား (ေနာင္ပြင့္ေတာ္မႈမည္)


သာသနာေတာ္(၃)ရပ္
၁။ ပရိယတၱိ သာသနာ    = ပိဋကပ္စာေပသင္ၾကားျခင္း
၂။ ပဋိပတၱိ သာသနာ       = တရားေတာ္ႏွင့္အညီက်င့္ျခင္း
၃။ ပဋိေ၀ဒ သာသနာ       = ထိုးထြင္းသိျမင္ျခင္း


ေဂါတမဗုဒၵျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ ပတ္သက္၍ သိသင့္ေသာအခ်က္မ်ား
ျမတ္စြာဘုရား၏ ဖခမည္းေတာ္အမည္      = သုေဒါၶဓန
ျမတ္စြာဘုရား၏ မယ္ေတာ္အမည္           = မယ္ေတာ္မာယာ
ျမတ္စြာဘုရား၏ ေမြးဖြားရာဇာတိ             = ကပၸိလ၀တ္
ျမတ္စြာဘုရား၏ ငယ္နာမည္                  = သိဒၶတၻမင္းသား
ျမတ္စြာဘုရား၏ ၾကင္ယာေတာ္               = ယေသာ္ဓရာ
ျမတ္စြာဘုရား၏ သားေတာ္                    = ရာဟုလာ
ျမတ္စြာဘုရား၏ ဖြားဖက္ေတာ္ခုႏွစ္ေယာက္= ေမာင္စံ၊ ခႏိၶကျမင္း၊                         
                                                      ကာဠဳဒါရီအမတ္၊  ေရႊအိုးၾကီးေလးလံုး၊ 
                                                       ညီေတာ္အာနႏၵာ၊ယေသာ္ဓရာ၊ေဗာဓိေညာင္ပင္


သံေ၀ဇနိယ (၄)ဌာန
၁။ ျမတ္စြာဘုရားဖြားျမင္သည့္အရပ္              =  လံုမၺနီဥယ်ာဥ္
၂။ ဘုရားအျဖစ္ေရာက္ေတာ္မူေသာေနရာ       =  ဗုဒၶဂါယာ
၃။ ဓမၼစၾကာတရားဦးေဟာေတာ္မူေသာေနရာ  =  မိဂဒါ၀ုန္ေတာ
၄။ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေသာေနရာ                        =  ကုသိနာရုံ


သတၱဌာန (၇)ပါး
၁။ ေအာင္ျမင္ေတာ္မူေသာ ေဗာဓိေညာင္ပင္၏ အေရွ႕ေျမာက္တစ္လံကြာ ေရႊပလႅင္ဌာန
၂။ ေဗာဓိပင္၏ ေျမာက္ဘက္ ၁၀ လံကြာဌာန အနိမိသအရပ္
၃။ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ အနိမိသအၾကားႏွစ္လံကြာဌာန ရတနာစၾကၤ ံ
၄။ ေဗာဓိပင္၏ အေနာက္ေျမာက္ ၁၅ လံကြာ ရတနာဃရေရႊအိမ္
၅။ ေဗာဓိပင္၏ အေရွ႕ ၃၂ လံကြာ အဇပါလ ဆိတ္ေက်ာင္းေညာင္ပင္
၆။ ေဗာဓိပင္၏ အေရွ႕ေတာင္ ၁၅ လံကြာ မုစလိႏၵာအိုင္၀ယ္ နဂါးပါးျပင္းေအာက္ဌာန
၇။ ေဗာဓိပင္၏ ေတာင္ဘက္ ၁၁ လံကြာ လင္းလြန္းပင္အရပ္


ဘုရားဂုဏ္ေတာ္(၉)ပါး
၁။ အရဟံ                           = ပူေဇာ္အထူးခံယူေတာ္မူထိုက္ေသာဂုဏ္။
၂။ သမၼာသမၺဳေဒၶါ                   = အလံုးစံုေသာတရားအေပါင္းကိုသိျမင္ေတာ္မူေသာဂုဏ္။
၃။ ၀ိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ            = ၀ိဇၨာသံုးပါး၊ ၀ိဇၨာရွစ္ပါး၊ စရဏတရား   ၁၅ပါး တို႔ႏွင့္ျပည့္စံုေတာ္
                                          မူေသာဂုဏ္။
၄။ သုဂေတာ                        = ေကာင္းေသာစကားကိုသာဆိုေတာ္မူ ေသာဂုဏ္။
၅။ ေလာက၀ီဒူ                       = ေလာကသံုးပါးကုိသိေတာ္မူအပ္ေသာဂုဏ္။
၆။ အႏုတၱေရာ ပုရိသ ဓမၼသာရထိ= မယဥ္ေက်းေသာ လူနတ္ျဗဟၼာသတၱ၀ါ တို႔ကိုယဥ္ေက်းေအာင္
                                          ဆံုးမေသာဂုဏ္။
ရ။ သတၳာေဒ၀မႏုႆာနံ            = နတ္လူတို႔၏ ဆရာျဖစ္ေတာ္မူ ူေသာဂုဏ္။
၈။ ဗုေဒၶါ                              = သစၥာေလးပါးကို သိေတာ္မူေသာဂုဏ္။
၉။ ဘဂ၀ါ                             = ဘုန္းေတာ္ေျခာက္ပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္မူေသာဂုဏ္။


တရားဂုဏ္ေတာ္(၆)ပါး
၁။ သြာကၡာေတာ                = တရားေတာ္၏ အစအလယ္အဆံုးေကာင္းေသာဂုဏ္။
၂။ သႏိၵဌိေကာ                  = ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာ မဂ္ပညာျဖင့္
                                     ကိေလသာကိုေအာင္တတ္ေသာဂုဏ္။
၃။ အကာလိေကာ              = အခါမလင့္ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာေပးတတ္ေသာဂုဏ္။
၄။ ဧဟိပႆိေကာ              = လာလွည့္ရႈလွည့္ဟူ၍အစီရင္ကိုခံထိုက္ေသာဂုဏ္။
၅။ ၾသပေနယ်ိေကာ             = စိတ္ႏွင့္မခြာဘဲေဆာင္ျခင္းငွာထိုက္ေသာဂုဏ္။
၆။ ပစၥတၱံေ၀ဒိတေဗၺာ၀ိညူဟိ   = ပညာရွိတို႔စိတ္၌ သိအပ္ခံစားအပ္ေသာဂုဏ္။


သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္(၉)ပါး
၁။ သုပၸဋိပေႏၷာ               = သိကၡာက်င့္၀တ္တုိ႔ကို ေကာင္းစြာက်င့္ေတာ္မူေသာဂုဏ္။
၂။ ဥဇုပၸဋိပေႏၷာ               = သိကၡာက်င့္၀တ္တို႔ကို ေျဖာင့္မတ္စြာက်င့္ေသာဂုဏ္။
၃။ ဥာယပၸဋိပေႏၷာ            = နိဗၺာန္၏ အက်ိဳးငွာ က်င့္ေတာ္မူေသာဂုဏ္။
၄။ သာမိစိပၸဋိပေႏၷာ          = အရိုအေသျပဳထိုက္ေအာင္သိကၡာတို႔ကိုရိုေသထိုက္ေသာဂုဏ္။
၅။ အာဟုေနေယ်ာ           = အေ၀းမွေဆာင္၍ သီလ၀ႏ ၱတို႔အား
                                   လွဴအပ္ေသာ ပစၥည္းကိုခံယူေတာ္မူထိုက္ေသာဂုဏ္။
၆။ ပါဟုေနေယ်ာ              = ခ်စ္ခင္ႏွစ္လိုအပ္ေသာဧည့္သည္တို႔အဖို႔ စီရင္ထားေသာ  
                                    ျမတ္ေသာအလွဴကိုခံေတာ္  မူထိုက္ေသာဂုဏ္။
၇။ ဒကၡိေနေယ်ာ              = တမလြန္ေလာကကို ယံုၾကည္၍
                                    ေပးအပ္ေသာ ျမတ္ေသာ  အလွဴကိုခံေတာ္မူထိုက္ေသာဂုဏ္။
၈။ အဥၨလီကရဏီေယ်ာ      = ေကာင္းမူကိုအလိုရွိသူတို႔          
                                     လက္အုပ္ခ်ီ၍   ရွိခိုးျခင္းငွာထိုက္ေတာ္မူေသာဂုဏ္။
၉။ အႏုတၱရံပုညေခတၱံ        = ေကာင္းမူတည္းဟူေသာ မ်ိဳးေစ့တို႔၏
                                     စိုက္ပ်ိဳးရာလယ္ေျမေကာင္းသဖြယ္ ျဖစ္ေသာဂုဏ္။


ရတနာ(၃)ပါး
၁။ ဘုရား
၂။ တရား
၃။ သံဃာ


အႏွစ္(၃)ပါး
၁။ ဒါန
၂။ သီလ
၃။ ဘာ၀နာ


ပစၥည္း(၄)ပါး
၁။ ဆြမ္း
၂။ ေဆး
၃။ သကၤန္း
၄။ ေက်ာင္း


ဆီမီးကပ္လွဴျခင္းအက်ိဳး(၂)ပါး
၁။ ပကတိမ်က္စိၾကည္လင္ျခင္း
၂။ ဥာဏ္ (မ်က္စိ)ၾကည္လင္ျခင္း


ဆြမ္းအက်ိဳး(၅)ပါး
၁။ အာယု          = အသက္ရွည္ျခင္း
၂။ ၀ဏၰ            = အဆင္းလွျခင္း
၃။ သုခ            = ခ်မ္းသာၾကီးျခင္း
၄။ ဗလ            = ခြန္အားၾကီးျခင္း
၅။ ပရိဘာန       = ဥာဏ္ပညာၾကီးျခင္း


ပန္းလွဴရသည့္ အက်ိဳး(၃)ပါး
၁။ ရုပ္ရည္လွပသည္။
၂။ ခႏၵာကိုယ္သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေစသည္။
၃။ ခံတြင္းအနံ ေမႊးၾကည္ေစသည္။


သီလရွိသူ ရႏိုင္ေသာအက်ိဳး(၅)ပါး
၁။ စည္းစိပ္ဥစၥာရရွိႏိုင္သည္။
၂။ ဂုဏ္သတင္းေက်ာ္ၾကားႏိုင္သည္။
၃။ တင့္တင့္တယ္တယ္ေနနိုင္သည္။
၄။ မေတြမေ၀ဘဲေသရမည္။
၅။ ေသျပီးေနာက္ ေကာင္းေသာဘ၀ေရာက္ႏိုင္သည္။


တရားနာျခင္း၏အက်ိဳး(၅)ပါး
၁။ မၾကားဖူးေသာ ထံုနည္းပံုစံ တရားေကာင္းတုိ႔ကို ၾကားရျခင္း။
၂။ ၾကားဖူးေသာ တရားေကာင္းကို အဖန္တလဲလဲ မွတ္မိေအာင္နာၾကားရျခင္း။
၃။ ယံုမွားသံသယကို ေဖ်ာက္ႏိုင္ျခင္း။
၄။ အယူ၀ါဒကို ေျဖာင့္မတ္စြာ ယူႏိုင္ျခင္း။
၅။ သဒၶါယံုၾကည္ေသာစိတ္တိုးပြားေစျခင္း။


ေမတၱာအက်ိဳး(၁၁)ပါး
၁။ ခ်မ္းသာစြာအိပ္ရသည္။
၂။ ခ်မ္းသာစြာႏိုးရသည္။
၃။ မေကာင္းေသာအိမ္မက္မျမင္
၄။ လူနတ္ခ်စ္သနားသည္။
၅။ ေဘးလြတ္ေအာင္နတ္တို႔ေစာင္မသည္။
၆။ မီးမေလာင္ႏိုင္
၇။ ဓားလက္နက္မထိႏိုင္
၈။ အဆိပ္ႏွင့္မေသႏိုင္
၉။ မေကာင္းေသာစိတ္ေပ်ာက္သည္။
၁၀။ မ်က္ႏွာအဆင္းလွသည္။
၁၁။ မေတြေ၀ဘဲေသ၍ ျဗမၼာျပည္သို႔ေရာက္သည္။


သည္းခံျခင္းအက်ိဳး (၅)မ်ိဳး
၁။ လူအမ်ားခ်စ္ျခင္း။
၂။ ရန္ျငိမ္းျခင္း။
၃။ အျပစ္နည္းျခင္း။
၄။ မေတြမေ၀ေသရျခင္း။
၅။ သုဂတိဘ၀သို႔လားရျခင္း။


အပယ္(၄)ပါး
၁။ ငရဲ
၂။ တိရိစာၦန္
၃။ ျပိတၱာ
၄။ အသူရကာယ္


ကပ္(၃)ပါး
၁။ ဒုဗိ ၻကၡႏ ၱရကပ္               = ငတ္မြတ္ေဘးေၾကာင့္ ပ်က္စီးေသာကပ္
၂။ သတၱႏ ၱရကပ္                 = လက္နက္ေဘးေၾကာင့္ ပ်က္စီးေသာကပ္
၃။ ေရာဂႏ ၱရကပ္                 = ေရာဂါေဘးေၾကာင့္ ပ်က္စီးေသာကပ္


ရပ္ျပစ္(၈)ပါး
၁။ ငရဲ                               = ခ်မ္းသာမႈအလ်ဥ္းမရွိေသာအရပ္
၂။ တိရစာၦန္                        = နိဗၺာန္ႏွင့္ဖီလာ မိုးကိုေက်ာေပးေသာသတၱ၀ါ
၃။ ျပိတၱာ                            = ကိုယ္လက္အဂၤါ မမွ်တေသာသတၱ၀ါ
၄။ အသညေဇာ                    = ခႏၶာကိုယ္တစ္ပါးသာရွိ၍
                                           အသက္နာမ္မရွိေသာ ျဗဟၼာဘံု
၅။ ပစၥႏ ၱေရာ                        = ရတနာသံုးပါး မသိ၊ မရွိေသာ
                                            ေတာခ်ံဳ အံုျခားအရပ္
၆။ မိစာၦဒိဌိ                            = မွားေသာအယူရွိေသာ လူမ်ိဳးစု
၇။ ၀ိကလိျႏိၵယ                      = သစၥာေလးပါးတရားကိုနာၾကားရေသာ္
၈။ ဗုဒၶသုေညာ တိေဟတုေကာ   = အသိအလိမၼာႏွင့္ျပည့္စံုေသာ္လည္း  ဘုရားပြင့္ေသာ          
                                         ကာလႏွင့္လြဲ၍လူျဖစ္ရျခင္း။


ရန္သူမ်ိဳး(၅)ပါး
၁။ ေရ
၂။ မီး
၃။ မင္းဆိုး  
၄။ သူခိုး 
၅။ မခ်စ္မႏွစ္သက္ေသာသူ


၀ိပတၱိတရား(၄)ပါး
၁။ သီလ၀ိပတိၱ         = သီလပ်က္ျခင္း
၂။ ဒိဌိ၀ိပတိၱ             = အယူပ်က္ျခင္း
၃။ အာစာရ၀ိပတိၱ       = အက်င့္ပ်က္ျခင္း
၄။ အာဇီ၀၀ိပတိၱ        = အသက္ေမြးမႈပ်က္ျခင္း


ဗ်သနတရား (၅)ပါး
၁။ ဥာတိဗ်သန         = ေဆြမ်ိဳးဥာတိတို႔ ေသေက်ပ်က္စီးျခင္း
၂။ ေဘာဂဗ်သန       = ရာထူးဂုဏ္သိမ္ စည္းစိမ္ဥစၥာေလ်ာက်ပ်က္စီးျခင္း
၃။ ေရာဂဗ်သန         = အနာေရာဂါ ႏွိပ္စက္ပ်က္စီးျခင္း
၄။ သီလဗ်သန         = အက်င့္သီလပ်က္စီးျခင္း
၅။ ဒိဌိဗ်သန             = အယူ၀ါဒ လြဲမွားပ်က္စီးျခင္း


ကိေလသာ (၃)ပါး
၁။ ေလဘ
၂။ ေဒါသ
၃။ ေမာဟ


ကာလ(၃)ပါး
၁။ အတိတ္           = လြန္ေလျပီးေသာကာလ
၂။ ပစၥဳပၸါန္            = လက္ရွိကာလ
၃။ အနာဂတ္         = ေနာင္ကာလ


အဂတိတရား (၄)ပါး
၁။ ဆႏၵ
၂။ ေဒါသ 
၃။ ဘယာ 
၄။ ေမာဟ


မ်က္ေမွာက္စည္းစိမ္ပ်က္စီးေႀကာင္းတရား (၃)ပါး
၁။ ဣတိၳဓုတၱ      = မိန္းမလိုက္စားျခင္း
၂။ သုရာဓုတၱ       = ေသေသာက္ၾကဴးျခင္း
၃။ အကၡဓုတၱ       = ေလာင္းကစားျခင္း


သရဏဂံုပ်က္ရေသာအေႀကာင္း (၂)ပါး
၁။ မိစာၦဒိဌိအယူကိုေျပာင္းယူျခင္း 
၂။ ေသဆံုးျခင္း


ကံ(၃)ပါး
၁။ ကာယကံ         = ကိုယ္ျဖင့္ျပဳျခင္း
၂။ ၀စီကံ              = ႏႈတ္ျဖင့္ျပဳျခင္း
၃။ မေနာကံ           = စိတ္ျဖင့္ျပဳျခင္း


အာရံု(၆)ပါး ကာမဂုဏ္တရားမ်ား
၁။ ရႈပါရုံ                = အဆင္းအာရုံ
၂။ သဒၵါရံု               = အသံအာရုံ
၃။ ဂႏၶာရုံ               = အနံအာရုံ
၄။ ရသာရုံ              = အရသာအာရုံ
၅။ ေဖာဌဗၺရုံ           = အေတြ႕အာရုံ
၆။ ဓမၼာရုံ               = တရားသေဘာအာရုံ


ပိဋကတ္ (၃)ပံုု
၁။ သုတၱန္ 
၂။ ၀ိနည္း                            
၃။ အဘိဓမၼာ


ေစတနာ (၃)တန္
၁။ ပုဗၺ     = ႀကိဳတင္ေစတနာ       
၂။ မုဥၥ     = ျပဳဆဲေစတနာ    
၃။ ပရ    = ျပဳၿပီးေစတနာ


ေလာကပါလတရား (၃)ပါး
၁။ လြတ္လပ္ျခင္း                         
၂။ ညီမွ်ျခင္း                      
၃။ တရားမွ်တျခင္း


ေလာက (၃)ပါး
၁။ သတၱေလာက        = လူသတၱ၀ါမ်ား၏ ေလာက
၂။ သခၤါရေလာက       = ျဖစ္ပ်က္ျပဳျပင္ေလာက
၃။ ၾသကာသေလာက   = ရွိရွိသမွ်လူသတၱ၀ါအားလံုးရွိေသာေလာက


ျဗဟၼစိုရ္တရား (၄)ပါး
၁။ ေမတၱာတရား        
၂။ ကရုဏာတရား        
၃။ မုဒိတာတရား        
၄။ ဥပကၡာတရား


သမၸတၱိတရား (၄)ပါး
၁။ ကာလသမၸတိၱ     = ေခတ္အခါေကာင္းႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕ရျခင္း။
၂။ ဂတိသမၸတ        = လူ႔ဘ၀နတ္ဘ၀ကဲ့သို႔ ေကာင္းေသာ
                            ဂတိႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕ရျခင္း။
၃။ ဥပဓိသမၸတ        = ေျခလက္အဂၤါညီညာျပည့္စံုျခင္း၊
                               ရုပ္ရည္ရူပကာတင့္တယ္ျခင္း။
၄။ ပေယာဂသမၸတ   = ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံ
                              ကံသံုးပါးျဖဴစင္ေကာင္းမြန္ျခင္း။


သမၸဒါတရား (၄)ပါး(မ်က္ေမွာက္ႀကီးပြားေႀကာင္းတရား (၄)ပါး)
၁။ ဥဌာနသမၸဒါ               = ထၾကြလံု႔လ၀ီရိယႏွင့္ ျပည့္စံုမႈ
၂။ အာရကၡသမၸဒါ            = ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းႏွင့္ ျပည့္စံုမႈ
၃။ ကလ်ာဏမိတၱသမၸဒါ    = မိတ္ေဆြေကာင္းရွိမႈ
၄။ သမဇီ၀ိတသမၸဒါ         = မွ်တစြာအသက္ေမြးမႈ


ခႏၵာ (၅)ပါး
၁။ ရူပကၡႏၶာ                        
၂။ ေ၀ဒနာကၡႏၶာ                          
၃။ သခၤါရကၡႏၶာ
၄။ သညာကၡႏၶာ                    
၅။ ၀ိညာဏကၡႏၶာ


သစၥာ (၄)ပါး
၁။ ဒုကၡသစၥာ            
၂။ သမုဒယသစၥာ            
၃။ နိေရာဓသစၥာ        
၄။ မဂၢသစၥာ


ေစတီ (၄)မ်ိဳး
၁။ ဓမၼေစတီ          
၂။ ဓါတုေစတီ          
၃။ ဥဒိၶႆေစတီ          
၄။ ပရိေဘာဂေစတီ


ဥပါယ္တံမ်ဥ္ (၄)မ်ိဳး
၁။ ေဘဒဥပါယ္    = သေဘာထားအယူအဆကြဲလြဲေအာင္
                           ေသြးထိုးသပ္လွ်ိဳသည့္ နည္းလမ္း။
၂။ ဒဏၡဳဥပါယ္     = ေထာင္ခ်ျခင္း၊အခ်ဳပ္ခ်ျခင္းစေသာ
                           ဒဏ္ခတ္သည့္ နည္းလမ္း။
၃။ သာမဥပါယ္    =  ရင္းႏွီးေအာင္ေပါင္းသင္းဆက္ဆံျခင္း။
                           ကိုယ့္ဘက္ပါေအာင္ ေဖ်ာင္းဖ်ေျပာဆိုျခင္း နည္းလမ္း။
၄။ ဒါနဥပါယ္       =  ေပးကမ္းျခင္း နည္းလမ္း။